Hiểu rõ về lý thuyết về tông màu và các nguyên tắc kết hợp màu sắc là một trong những kiến thức căn bản quan trọng nhất khi bắt đầu học thiết kế. Các quy tắc về tông màu cũng giống như quy luật về sự sắp xếp và kiểu chữ, mà bất kỳ nhà thiết kế mới nào cũng cần phải hiểu rõ.
Vậy những nguyên tắc đó là gì? Hãy khám phá cùng nhau nhé!
Trước khi khởi đầu, chúng ta cần nắm rõ về bánh màu (color wheel). Bánh màu là một công cụ quan trọng cho việc kết hợp các sắc thái màu sắc trong hầu hết các lĩnh vực của cuộc sống. Gồm 12 màu trên bánh màu tượng trưng cho mối liên hệ giữa các màu sắc, bao gồm 3 màu cấp 1 (vàng, đỏ và lam), 3 màu cấp 2 (cam, tía và xanh lá), và 6 màu cấp 3 (màu thu được bằng cách trộn màu cấp 1 và màu cấp 2).
1. Phối màu đơn sắc (Monochromatic)
Sử dụng một màu chủ đạo hoặc kết hợp nhiều sắc thái khác nhau của màu sẽ tạo nên phối màu đơn sắc. Cách phối màu này mang lại cảm giác dễ chịu và tinh tế, không quá phô trương. Tuy nhiên, đôi khi bạn cần tạo điểm nhấn cho một số chi tiết trong sản phẩm để tránh sự đơn điệu của phối màu đơn sắc.
Thường được áp dụng phổ biến trong các thiết kế theo phong cách đơn giản, việc phối màu đơn sắc giúp người xem tập trung hoàn toàn vào yếu tố chính mà không bị phân tâm quá nhiều bởi các yếu tố khác.
2. Phối màu tương đồng (Analogous)
Phương pháp phối màu tương đồng (Analogous) là cách sắp xếp các gam màu gần nhau trên bánh xe màu, thường là 3 gam màu. So với phương pháp phối màu đơn sắc, phương pháp này mang lại sự đa dạng hơn về màu sắc. Sử dụng phương pháp này, bạn sẽ dễ dàng phân biệt các chi tiết khác nhau trên sản phẩm.
Bạn cần chọn một màu chủ đạo và sử dụng các màu tương đồng phù hợp để phối màu. Màu chủ đạo này thường được sử dụng nhiều nhất và các màu khác phải phối hợp tốt với nó. Sau đó, bạn có thể kết hợp với các màu nằm gần nó trên bánh xe màu để tạo ra sự hài hòa. Những màu sắc nằm gần nhau trên bánh xe màu có thể bổ trợ cho nhau. Điều quan trọng là phải bố trí màu sắc một cách hợp lý để tạo ra sự dịu dàng tự nhiên.
3. Phối màu tương phản (Complementary)
Lựa chọn các bộ màu tương phản là phương pháp đơn giản nhất để tạo ra sự nổi bật và thu hút cho thiết kế, đó là các bộ màu đối sánh nằm ở địa vị ngược nhau trong bánh xe màu sắc. Sử dụng các bộ màu đối xứng sẽ làm cho các chi tiết quan trọng trở nên ấn tượng hơn.
Khi áp dụng phương pháp phối màu này, hãy chọn một gam chính và lựa chọn các gam trùng khớp với nó làm gam phụ. Hãy nhớ rằng không nên sử dụng các gam màu mờ (desaturated colors) bởi chúng sẽ làm giảm tính tương phản cao giữa các cặp gam màu.
4. Phối màu bộ ba (Triadic)
Tạo ra kiểu phối màu này bằng cách sử dụng ba màu đặt ở ba góc khác nhau trên bánh xe màu, tạo thành một hình tam giác đều. Ba màu này hòa quyện với nhau và bổ sung cho thiết kế, mang đến sự cân đối.
Nhiều nhà thiết kế ưa thích cách kết hợp màu này vì nó mang lại sự cân đối, hài hòa cho mắt. Tuy nhiên, đây là kiểu phối màu khá khó đạt hiệu quả nếu muốn tạo điểm nhấn cho bản thiết kế.
5. Phối màu bổ túc xen kẽ (Split – complementary)
Để tạo ra một hình tam giác cân, phương pháp phối màu này sử dụng ba màu tại ba góc khác nhau trên vòng tròn màu. Để thực hiện phương pháp phối màu này, bạn cần phối hợp một màu chính và hai màu kế cận với màu tương phản của nó. Ví dụ: nếu bạn có màu cam, bạn có thể phối hợp nó với màu xanh lam-tím để tạo ra một màu xen kẽ độc đáo. Đây là một phương pháp phối màu.
Các chuyên gia thiết kế có thể tìm thấy các cặp màu độc đáo và mới lạ bằng cách thêm màu sắc bổ sung xen kẽ. Phương pháp phối màu này đã được sử dụng rộng rãi trong thời gian gần đây. Thông thường, các chuyên gia thiết kế sẽ chọn màu trắng hoặc đen làm màu chủ đạo và thêm màu thứ ba cho các chi tiết phụ. Màu thứ ba thường có màu sắc nổi bật như xanh hoặc đỏ. Đây là phương pháp phối màu an toàn, đơn giản và rất hiệu quả.
6. Phối màu bổ túc bộ bốn (Rectangular Tetradic/Compound Complementary)
Loại kết hợp màu này được xem là phức tạp nhất trong 6 loại kết hợp màu cơ bản. Tuy nhiên, nếu bạn dành thời gian và nỗ lực để lựa chọn các màu sắc phù hợp và sử dụng cách phối màu này, bạn sẽ thu được những bộ màu tuyệt vời.
Ưu điểm của phương pháp kết hợp màu bổ sung bốn màu là sự tương phản và sự bổ sung giữa hai cặp màu được hình thành với hai cặp màu bổ sung trực tiếp. Phương pháp này sẽ hoạt động tốt nhất khi bạn chọn một trong bốn màu làm màu chủ đạo và sử dụng ba màu còn lại để tôn lên màu chủ đạo. Bên cạnh đó, hãy cân nhắc tương đối giữa sự ấm áp và sự lạnh lẽo trong việc phối màu.
