Trên thế giới, thương mại điện tử đang nhận được sự quan tâm ngày càng tăng từ cả học thuật và thực tiễn. Hiện nay, khách hàng đang ngày càng ưa chuộng việc mua sắm trên các nền tảng thương mại điện tử và doanh nghiệp cũng đang đầu tư vào lĩnh vực này. Tại Việt Nam, thương mại điện tử là một trong những lĩnh vực được đặc biệt quan tâm và phát triển mạnh mẽ, với triển vọng tiềm năng vô cùng lớn. Tuy nhiên, trong quá trình hoạt động và phát triển, thương mại điện tử tại Việt Nam đang đối mặt với một số thách thức cần giải quyết.
Những thách thức của ngành Thương mại điện tử Việt Nam trong tương lai.
E-commerce là gì?
Kinh doanh trực tuyến Thương mại điện tử (E-commerce) là phương thức kinh doanh sử dụng các công nghệ thông tin và internet để thực hiện việc mua bán sản phẩm hoặc dịch vụ. Được hỗ trợ bởi các phương tiện điện tử tiên tiến, các hoạt động giao dịch, quảng cáo và thanh toán được thực hiện nhanh chóng và hiệu quả hơn, đồng thời giúp giảm chi phí và mở rộng phạm vi kinh doanh.
E-commerce là gì?
Hiện nay, thay vì giao dịch sản phẩm hoặc dịch vụ truyền thống bằng cách trao đổi trực tiếp như trước đây, bạn có thể dễ dàng mua sắm bất kỳ mặt hàng hoặc dịch vụ nào thông qua mạng internet chỉ với một chiếc điện thoại thông minh, máy tính xách tay hoặc máy tính bảng có kết nối internet và quy trình thanh toán đa dạng.
Tốc độ phát triển của Thương mại điện tử Việt Nam
Hiện nay, thương mại điện tử tại Việt Nam đang có sự phát triển mạnh mẽ qua các năm. Dữ liệu thống kê của Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số thuộc Bộ Công Thương cho thấy thương mại điện tử Việt Nam đã đạt 11,8 tỷ đô la, chiếm khoảng 5,5% tổng mức bán lẻ sản phẩm tiêu dùng trên toàn quốc. Việt Nam xếp thứ hai trong top 3 quốc gia có tốc độ tăng trưởng thương mại cao nhất trong khu vực Đông Nam Á, chỉ sau Indonesia.
Tỷ lệ phát triển thương mại điện tử tại Việt Nam.
Thương mại điện tử hiện nay tại Việt Nam có giá trị lên tới 21 tỷ USD, theo báo cáo của Google, Temasek và Bain and Company. Dự báo đến năm 2025, giá trị này sẽ tăng lên 57 tỷ USD. Báo cáo cũng cho biết rằng đã có tới 8 triệu người sử dụng công nghệ số mới tính từ khi đại dịch COVID-19 bắt đầu.
Trong hoàn cảnh đại dịch COVID-19, thị trường thương mại điện tử tại Việt Nam tiếp tục phát triển đáng kể, trở thành một trong những thị trường thương mại điện tử đang phát triển và hấp dẫn nhất tại khu vực Đông Nam Á. Với quy mô đạt 11,8 tỷ USD và tốc độ tăng trưởng thương mại điện tử của Việt Nam đạt 18% vào năm 2020, Việt Nam là quốc gia duy nhất tại Đông Nam Á có tốc độ tăng trưởng đạt mức hai con số.
Hình thức bán hàng trực tuyến đang phát triển mạnh mẽ trong khi các ngành bán hàng trực tiếp đang gặp khó khăn do ảnh hưởng của COVID-19. Thương mại điện tử liên quốc gia tiếp tục tăng trưởng tốt theo các số liệu thống kê và dự báo từ năm 2019 đến năm 2024. Tỷ lệ của thương mại điện tử trong tổng doanh số bán hàng tăng lên 23,4%, doanh thu bán hàng thương mại điện tử tăng lên 15% và tổng doanh số bán hàng tăng trung bình 3,8%/năm.
Một số vấn đề trong thương mại điện tử Việt Nam
Trong quá trình hành động và phát triển, lĩnh vực thương mại điện tử tại Việt Nam đang đối diện với một số vấn đề chưa được giải quyết triệt để.
Vấn an ninh mạng
Vấn đề bảo mật mạng không chỉ xuất hiện tại Việt Nam, mà còn là một thách thức đối với thương mại điện tử toàn cầu. Người dân châu Á là những khách hàng mua sắm trực tuyến tích cực trên toàn cầu, tuy nhiên vẫn có những lo ngại đáng kể về tính an toàn của việc sử dụng thẻ tín dụng điện tử trong khu vực này.
Tăng cường bảo vệ an ninh mạng cho hệ thống Doanh nghiệp.
Dựa trên Khảo sát An toàn Thông tin Toàn cầu năm 2018 của PwC.
Vấn đề về việc bị tiết lộ thông tin của khách hàng khi mua sắm trực tuyến đang khiến nhiều người lo lắng và thật sự đã xảy ra. Nhiều người đã bị rò rỉ thông tin và phải chịu đựng các đơn hàng giả. Thực tế là nhiều công ty đã nhận ra nguy hiểm của việc vi phạm an ninh. Tuy nhiên, họ vẫn chưa quan tâm đến các biện pháp đối phó với tấn công mạng do nhiều lý do như ngân sách hạn chế, thiếu hiểu biết về công cụ sử dụng,…
Mỗi lần tấn công mạng có thể làm cho các doanh nghiệp gánh chịu thiệt hại lớn lên tới hàng triệu USD theo dự báo. Quá trình phục hồi hệ thống, thông tin bị đánh cắp và hoạt động bị gián đoạn có thể dẫn đến sự bất ổn hoặc thậm chí phá sản của doanh nghiệp. Để giải quyết vấn đề này, các kế hoạch thương mại điện tử tại Việt Nam cần phải cải thiện chất lượng bảo mật và bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng.
Môi trường cạnh tranh khốc liệt
Một trong những vấn đề thách thức mà lĩnh vực quản lý thương mại điện tử tại Việt Nam phải đương đầu là môi trường cạnh tranh. Theo nghiên cứu của iPrice Group và SimilarWeb, trong năm 2020, tổng kết lượng truy cập website trung bình của các trang thương mại điện tử Đông Nam Á cho thấy có tới năm công ty Việt Nam cạnh tranh trong top 10 khu vực. Các công ty bao gồm Thế Giới Di Động, Tiki, Sendo, Bách Hoá Xanh và FPT Shop. Hai đại diện lớn Shopee và Lazada cũng xuất hiện trong danh sách.
Các hệ thống thương mại điện tử của các doanh nghiệp quốc gia như Tiki, FPT, thegioididong,… Đang đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt từ hai đối thủ lớn trên thị trường là Shopee, Lazada,… Phần lớn trong số chúng là các công ty có vốn đầu tư nước ngoài đáng kể.
Hạn chế trong quy trình thanh toán trực tuyến
Thanh toán trực tuyến đóng vai trò rất quan trọng trong lĩnh vực thương mại điện tử, giúp thúc đẩy sự phát triển của hình thức kinh doanh này. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, phương thức thanh toán trực tuyến vẫn gặp nhiều hạn chế. Sử dụng ví điện tử và cổng thanh toán không đạt hiệu quả tối ưu dù đã được sử dụng phổ biến. Nguyên nhân của vấn đề này là do các ví điện tử và ngân hàng ở Việt Nam chưa thể đồng bộ hoàn hảo.
Phương thức thanh toán qua mạng đang ngày càng được sử dụng rộng rãi.
Trên tổng số thẻ được báo cáo, chỉ có 19% thẻ được thanh toán trực tuyến. Tuy nhiên, đã có hơn 72 triệu thẻ ATM được phát hành tại Việt Nam trong năm 2013, theo số liệu thống kê.
Một vấn đề thách thức đối với lĩnh vực thương mại điện tử ở Việt Nam hiện nay là quá trình thanh toán trực tuyến. Hạ tầng thanh toán bằng thẻ vẫn còn nhiều hạn chế và nguy cơ rủi ro, gây ra sự e ngại cho người dân khi sử dụng hình thức thanh toán này do chưa cảm thấy đảm bảo về chất lượng sản phẩm trên mạng. Họ thường quen với việc xem trực tiếp, chạm tay vào sản phẩm trước khi mua và lo sợ sẽ bị lừa đảo hoặc nhận thông tin không đầy đủ, dẫn đến rủi ro khi thanh toán trước. Do đó, người tiêu dùng thường chọn hình thức thanh toán khi nhận hàng để kiểm tra sản phẩm hoặc trong trường hợp sản phẩm có vấn đề, quy trình trả hàng và hoàn tiền sẽ phức tạp.
Kiểm duyệt hàng hóa
Một trong những hạn chế của thương mại điện tử tại Việt Nam là vấn đề kiểm soát hàng hóa. Theo thống kê của trang tin tức Đảng Cộng sản Việt Nam, trong năm 2020, Ban Chỉ đạo cấp quốc gia đã phát hiện và xử lý 185,461 trường hợp buôn lậu hàng giả, gian lận thương mại. Trong 6 tháng đầu năm 2022, đã xảy ra hơn 30,000 trường hợp vi phạm được các lực lượng quản lý thị trường kiểm tra và xử lý, trong đó có nhiều trường hợp buôn lậu, hàng giả, hàng cấm, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ và hàng vi phạm quyền sở hữu trí tuệ.
Kiểm định sản phẩm là một giai đoạn quan trọng trong hoạt động kinh doanh.
Tình trạng buôn lậu sản phẩm giả, gian lận thương mại, trốn thuế và bán hàng giả nhãn hiệu hoặc xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ ngày càng phức tạp. Để phát triển kinh doanh trong lĩnh vực thương mại điện tử và tăng sự tin tưởng của khách hàng, doanh nghiệp cần kiểm tra hàng hóa một cách cẩn thận. Việc này hiện nay rất quan trọng.
Tội phạm trong lĩnh vực thương mại điện tử.
Hiện có khoảng 7.726 tổ chức và trang web bán hàng trực tuyến cá nhân đã đăng ký hoạt động với Bộ Công Thương cho đến thời điểm hiện tại. Hơn 1.200 trang web đang hoạt động không đúng quy định. Điều này cho thấy thương mại điện tử đang trở thành xu hướng không thể tránh khỏi trong nền kinh tế Việt Nam. Tuy nhiên, sự phát triển mạnh mẽ của thương mại điện tử đã tạo ra cơ hội cho tội phạm công nghệ cao phát triển dưới nhiều hình thức và sử dụng nhiều chiêu thức tinh vi.
Tội phạm trong lĩnh vực thương mại điện tử.
Các kẻ phạm tội trong lĩnh vực thương mại điện tử luôn có những chiêu thức tinh vi. Họ thường tạo ra các website bán hàng chính hãng với giá giảm từ 40% đến 60%, tuy nhiên lại sử dụng tiền giả và bằng cấp giả, gửi hàng không rõ nguồn gốc và chất lượng kém đến cho khách hàng, kết quả là chiếm đoạt tiền của họ.
Kẻ xấu có thể dùng một chiêu thức khác để xâm nhập vào tài khoản email của công ty. Họ theo dõi các giao dịch kinh doanh và chọn thời điểm thích hợp để đánh cắp thông tin khách hàng. Những tội phạm công nghệ đã gây ra nhiều rắc rối trong lĩnh vực thương mại điện tử tại Việt Nam.
Doanh nghiệp cần tạo dựng và tăng cường an ninh thông tin để ngăn chặn hoạt động tội phạm trong lĩnh vực thương mại điện tử. Đồng thời, cần xử lí nghiêm các hành vi buôn lậu, lừa đảo thương mại bằng cách tố cáo hoặc đệ đơn kiện lên bộ Công Thương. Sử dụng công nghệ là một phương tiện hiệu quả để ngăn chặn các hoạt động tội phạm liên quan đến thương mại điện tử.
Thuế và chi phí khi kinh doanh online
Các đơn vị kinh doanh trực tuyến vừa qua đã phải đối mặt với việc bị thu thuế từ phía chính quyền. Thực tế, việc áp dụng thuế trên hoạt động thương mại điện tử đang là một thách thức khó khăn trên toàn thế giới, bao gồm cả Việt Nam.
Doanh nghiệp kinh doanh trên sàn TMĐT phải đóng thuế Giá trị gia tăng và thuế thu nhập cá nhân theo luật Quản lý thuế số 38 và các Thông tư bổ sung từ năm 2020. Việc thu tiền thuế đối với cá nhân kinh doanh trên sàn thương mại điện tử được thực hiện dựa trên thống kê doanh thu. Tuy nhiên, đối với cá nhân kinh doanh trên website hay các mạng xã hội như Facebook, Instagram, Zalo, việc đóng thuế phụ thuộc vào sự tự giác của cá nhân kinh doanh, do các nền tảng này chưa có biện pháp thống kê cụ thể doanh số bán hàng.
Nếu không có quá trình tiêu chuẩn ngay từ ban đầu, việc thống kê doanh số cũng là một thách thức với các nhà bán hàng trên mạng xã hội, đặc biệt là các nhà bán hàng kinh doanh đa kênh. Để hiểu rõ hơn về doanh số khi kinh doanh qua website và mạng xã hội, các nhà bán hàng có thể sử dụng các phần mềm bán hàng như Subiz. Phần mềm này giúp bạn quản lý tập trung các kênh bán hàng như trang web, fanpage Facebook, Instagram, Zalo, Email và tổng đài. Ngoài ra, phần mềm này còn hỗ trợ lên đơn ngay trong khi tư vấn khách hàng, thống kê số đơn hàng theo từng loại sản phẩm và báo cáo chi tiết về số lượng đơn hàng và doanh thu theo thời gian.
Quản lý hoạt động kinh doanh trên nhiều nền tảng
Tùy thuộc vào chính sách của các nền tảng thương mại điện tử, bán hàng đa kênh đang trở nên phổ biến hơn bao giờ hết bởi khách hàng hiện diện trên nhiều kênh khác nhau. Nhà bán hàng có thể kinh doanh đồng thời trên nhiều trang web, fanpage Facebook, tài khoản cá nhân Facebook, Instagram, Zalo, thực hiện telesale qua điện thoại, bán hàng qua email, cũng như bán hàng trên các sàn thương mại điện tử như Shopee, Lazada… Việc này giúp xây dựng thương hiệu của người bán trên nhiều nền tảng, tăng khả năng tiếp cận khách hàng, tăng doanh số và tránh hoàn toàn phụ thuộc vào một nền tảng hoặc một kênh bán hàng. Tuy nhiên, điều này cũng đặt ra thách thức trong việc quản lý bán hàng đa kênh.
Cũng trong lĩnh vực thương mại điện tử, có nhiều giải pháp mới được phát triển nhờ vào việc ra đời của các phần mềm bán hàng. Tuy nhiên, hiện tại chưa có một phần mềm nào có thể tích hợp tất cả các nền tảng bán hàng trong kinh doanh thương mại điện tử. Mỗi phần mềm đều có những ưu điểm riêng như các kênh bán hàng có thể tích hợp và khả năng quản lý các hoạt động kinh doanh trực tuyến. Do đó, các doanh nghiệp cần dành thời gian để tìm hiểu và chọn lựa phần mềm phù hợp để hỗ trợ cho hoạt động kinh doanh của mình. Tuy nhiên, để có thể chọn lựa được phần mềm thích hợp, các doanh nghiệp cần tìm hiểu kỹ về các ưu điểm của từng phần mềm và xem xét khả năng tích hợp các kênh bán hàng.
Subiz – Giải pháp quản lý khách hàng đa kênh chuyên nghiệp.
Nhờ tính năng của mình, Subiz có thể là sự lựa chọn thích hợp cho bạn nếu bạn đang kinh doanh qua trang web hoặc các mạng xã hội.
Tổng kết
Mô hình kinh doanh phổ biến của các công ty tại Việt Nam đang đổi mới sang lĩnh vực thương mại điện tử (TMĐT), với sự phổ biến mạnh mẽ đến khách hàng. Tỷ lệ sử dụng TMĐT của doanh nghiệp liên tục tăng theo báo cáo của Bộ Công thương. TMĐT là 1 trong những lĩnh vực quan trọng nhất tại Việt Nam và có tiềm năng phát triển rất mạnh trong tương lai gần. Để đạt được điều này, các doanh nghiệp cần giải quyết những vấn đề có thể xảy ra trên sàn TMĐT Việt Nam trong những năm tới.
